SIERPY | Raman Tratsiuk
Otwarcie 13.05.22 o godzinie 13:00

Abstrakcje polityczne Ramana Tratsiuka

Sierpy (2022) Ramana Tratsiuka to instalacja fotograficzna z pozytywowych i negatywowych zdjęć ukazujących parę sierpów w różnych przestrzennych konfiguracjach. Artysta położył sierpy na matowym szkle, podświetlił a następnie je sfotografował. Posługując się techniką cyfrową opracował czarno-białe wizerunki, następnie wydrukował je na płycie aluminiowej w formacie prostokąta 30 x 40 cm. Z tak otrzymanych fotografii buduje większą mozaikę, gdzie czarne sierpy wyłaniają się z białego świetlistego tła, lub białe sierpy z czarnego.

Fotografie te z jednej strony są przykładem współczesnego zainteresowania martwą naturą i przedmiotem, są to bowiem wyobrażenia obiektów w sztuce, z drugiej jako pokrywająca ściany kompozycja mozaikowa sprawiają wrażenie dekoracyjnej abstrakcji zbudowanej na powtarzających się elementach formalnych.

Sierpy występują w parach i zestawione zostały w różnych układach, czasami ich ostrza i uchwyty są paralelne, blisko do siebie przylegają. Gdzie indziej są ustawione symetrycznie w stosunku do siebie, tworząc owalną przestrzeń pomiędzy lub stykają się przeciwnymi końcami, ostrza krzyżują się z uchwytami.

Wyrazista jest rola światła, ukazane przedmioty są silnie prześwietlone, ich sylwetki są zamglone, wydają się unosić na matowym czarnym lub białym tle, jakby zanurzone pod powierzchnią wody. Powstaje efekt przestrzenności pomimo płaskości fotografii. W efekcie wizerunek ma charakter wizyjny, grając z obecnością – nieobecnością przedmiotu, jest to jakby cień przedmiotu. Dlatego dzieło pobudza hipnotyczny sposób widzenia, zjawiskowość wizualności.

Artysta, który często inspiruje się dwudziestowieczną awangardą, tutaj odnosi się do sztuki surrealistycznej, szczególnie do techniki wymyślonej przez Man Raya, nazywanej – rayografią. Rayograf to rodzaj fotografii wykonywanej bez użycia aparatu fotograficznego lub obiektywu. Przedmioty umieszcza się na papierze światłoczułym, a następnie wystawia na działanie światła. Jasne obszary odbitki to miejsca, w których przedmioty spoczywały na papierze i zatrzymywały światło naświetlające papier. Czarno-białe zjawiskowe fotogramy Man Raya, są bezpośrednim odniesieniem dla cyfrowych kompozycji Ramana Tratsiuka.

Podobnie surrealistyczna jest fascynacje przedmiotem znalezionym - objet trouvé, jest to zwykły przedmiot odnaleziony przez artystę, który podlega przemianie poprzez ramy sztuki w przedmiot niezwykły, niesamowity. Stare, używane, prawie archaiczne sierpy są właśnie takimi przedmiotami znalezionymi, które zostały poddane transformacji i intensyfikacji, tak aby znaczyć głębiej i inaczej. Wyraźna jest fascynacja ich materialnością, oraz zapisaną w niej historią, indywidualną i zbiorową. Tym bardziej, że są to różnorodne sierpy, artysta odszukał dużą grupę tych przedmiotów a następnie je zestawił w swoich kompozycjach. Każdy sierp jest więc niepowtarzalny.

Jako przedmiot gotowy, surrealistyczny odnaleziony w przeszłości dla teraźniejszości, Sierpy wydają się opowiadać wiele raniących historii, poprzez swoją naznaczoną czasem powierzchnię. Nawet praca, którą sugerują, jest ciężka, fizyczna. Na pewno nie są to przedmioty niewinne, ewokują bowiem potencjalny cielesny ból, a przez to drążą nas głębiej.

Raman Tratsiuk jest twórcą pochodzącym z Białorusi, wzmacnia to post-sowiecką aurę dzieła, tym bardziej, że jedno z pierwszych skojarzeń, które może ono przywołać to ”sierp i młot” jako symbole ideologii komunistycznej. Takie sowieckie asocjacje nadają Sierpom złowrogiej wymowy, szczególnie w kontekście aktualnej inwazji Ukrainy przez Rosję usiłującej odbudować swe sowieckie imperium. Wschodnioeuropejskie aktualne i historyczne odniesienia są ważne dla artysty. Zaskakująco odbywa się to jednak na poziomie płci, autor genderuje sierpy jako kobiece i w ten sposób zupełnie zmienia perspektywę widzenia!

Dla autora jest to seria o wymiarze feministycznym, gdyż sierpami w pracy wiejskiej posługiwały się głównie kobiety. Zatem ornamentalne i monumentalne zagęszczenie tego motywu jest wyrazem hołdu wobec ciężkiej, niewidocznej i zapominanej pracy kobiet we Wschodniej Europie. Artysta odmienia patrzenie na sierp jako znak przemocy i ideologii, sprowadza jego znaczenia do poziomu pracy i afirmuje zapomniane miliony robotnic wiejskich. Jego dzieło inspiruje zatem pogłębioną refleksję wizualną na temat płci, klasy i historii naszego regionu. A jest to historia gospodarcza nieodzownie z sierpem związana, gdyż tereny Białorusi jako i Ukrainy były od wieków zapleczem żywieniowym dla Europy, ze względu na uprawę zbóż, które ścinano również sierpami. Skojarzenia związane z dostarczaniem jedzenia dodatkowo intensyfikują obecną tu symbolikę kobiecości.

Dla artysty ważna jest również współczesność i wielka rewolucja kobiet, która odbyła się w Europe Wschodniej w 2020 roku. Wówczas w czasie protestów na Białorusi przeciwko reżimowy Łukaszenki, setki tysięcy kobiet wyszło na ulice w pokojowych demonstracjach, ta siła kobiet ujawniła się szczególnie w kontekście masowych aresztowań i mordów protestujących mężczyzn. Swiatłana Cichanouska nagle została kandydatką na prezydenta Białorusi w wyborach w 2020 roku, po aresztowaniu jej męża opozycjonisty. To ona została na arenie międzynarodowym obliczem białoruskiej wiosny. Również w tym okresie kobiety masowo wyszły na ulice w Polsce, organizując Ogólnopolski Strajki Kobiet w reakcji na zaostrzenia ustawy antyaborcyjnej przez Trybunał Konstytucyjny.

W takim kontekście politycznym ostatnich lat Sierpy odnoszą się do siły i energii kobiet, ale również do ich wrażliwości i podatności na zranienia. Jako alegoria trudnej fizycznej pracy, stają się również narzędziami męki, ich ostrza są raniące, mogą być wręcz mordercze. Sierpy są kobiece dla artysty, ale można je również odczytywać jako symbole kobiecej klęski, ani

białoruska, ani polska rewolucja kobiet nie doprowadziła do pozytywnej zmiany. Reżim na Białorusi nadal istnieje, nowe okrutne prawo aborcyjne wciąż obowiązuje w Polsce. Sierpy patriarchalnej władzy ścięły skutecznie masowy kobiecy ruch i jego demokratyczne reformy. Ideologia sierpa i młota usiłuje się krwawo odrodzić na wschodzie kontynentu. Jest to zatem dzieło, które w obrębie metaforyki politycznej może wzbudzać negatywne i mroczne historyczne i współczesne skojarzenia. Jego czarno-biały, negatywowo-pozytywowy, vintage charakter jeszcze ten mrok pogłębia.

Proponuję zatem odczytanie tego działa jako otwartej i wieloznacznej abstrakcji politycznej. Sztuka abstrakcyjna może być projekcją wielu znaczeń psychologicznych i społecznych. Abstrakcja jest silnie związana z historią wschodnioeuropejskiej awangardy, jako dzieło utopii konstruktywistycznej ale również jako gatunek sztuki zwalczany w czasach socrealizm. Pozornie neutralna znaczeniowo abstrakcja może być więc wysoce polityczna; wchodziła przecież w różne konflikty i uwikłania w XX-wiecznych totalitaryzmach. Tragiczne losy i sztuka twórcy abstrakcji Kazimierza Malewicza w ZSRR, ale i Władysława Strzemińskiego w PRL-u, pokazuje jak newralgiczna potrafi być abstrakcja, jak zawsze jest politycznie podminowana, a nawet niebezpieczna. W wielu krajach, gdzie obowiązuje cenzura abstrakcyjna sztuka staje się symbolicznych językiem do wypowiedzenia treści dysydenckich.

Sierpy Ramana Tratsiuka postrzegam właśnie jako przykład współczesnej abstrakcji politycznej, sztuki abstrakcyjnej dotyczącej polityki, zaangażowanej w nią. Artysta podejmuje aktualne kwestie naszego czasu wypowiadając się za pomocą dekoracyjnie potraktowanego i multiplikowanego motywu sierpa, który zamieniany w powtarzalną abstrakcyjną formę symboliczną. Nie korzysta w swojej sztuce z dokumentalnych fotografii społecznych i politycznych wydarzeń, ale sprowadza swoją refleksję do jednego wieloznacznego kształtu o szerokich konotacjach. Jest to esencja działania sztuki, która jest zupełnie inna od dosłowności języka, wizerunek zawiera bowiem w sobie syntezę, wielość pozycji, niejednoznaczność, irracjonalność i zamglenia znaczenia, wszelkie jednak znaczenia umożliwiając. W tym sensie Sierpy jako abstrakcja polityczna są znakami nadziei i klęski, rewolucji i reakcji, energii i śmierci, jak chce artysta – kobiecości, ale i niszczącego systemu patriarchalnego. Paradoksalnie w tej wielości Sierpy estetycznie uwodząc i hipnotyzując tną skutecznie powierzchnię naszej ideologicznej rzeczywistości.

Paweł Leszkowicz

dr Raman Tratsiuk / 1981, urodzony w Brześciu (Białoruś). Mieszka i pracuje w Poznaniu. Od 1998r. wraz z Volhą Maslouską współtworzy grupę Bergamot. Absolwent Malarstwa (2004) oraz Intermediów (2007) UAP. W 2012 obronił doktorat w zakresie sztuk plastycznych na na wydziale Komunikacji multimedialnej UAP. W latach 2004-2018 wraz z prof. Izabellą Gustowską współtworzył pracownię Działań Filmowych i Performatywnych na wydziale Komunikacji Multimedialnej UAP. Od 2018 - adiunkt na wydziale Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa UAP. Jako artysta jest zainteresowany performatywnością, interakcją między artystą a widzem, badaniem problematyki wizerunku i autoprezentacji w mediach i internecie, odkrywaniem znamion sztuki w codziennym otoczeniu a także pracą z gotowymi przedmiotami. Kurator wystaw i festiwali sztuki współczesnej. Jego prace były prezentowane między innymi w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Lublinie, Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki, CSW Zamek Ujazdowski, St-Etienne Metropole Musée d'Art Moderne, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MUMOK, na European Media Art Festival, Manifesta 9.

Wybrane wystawy:

2022 Symularis 6, Galeria Fx - Banská Bystrica, Słowacja

2022 Symularis 4, Elektrownia CCA, Czeladź, Polska

2021 Odkształcenie, Domie, Poznań

2021 Fantazeri festival. (Budapest Hotel Art Residency) Jasinia, Ukraina

2021 Screams of the Silenced. The Grey Space in the Middle. Haga, Holandia

2021 Performensk. Festiwal performance. Minsk, Białoruś

2021 Proszę nie mylić! Navicula Artis, Petersburg, Rosja

2021 Every Day. Art. Solidarity. Resistance. Mystetskyi Arsenal. Kyiv, Ukraina

2021 Korespondencje Artysta wobec kolekcji, Muzeum Narodowe w Lublinie, Lublin

2021 Recollect And Collect, Third place, Petersburg, Rosja

2020 Jesteśmy Ludźmi, Galeria Labirynt, Lublin, Polska

2020 BELARUS / ART OF RESISTANCE, Arti et Amicitiae Gallery, Amsterdam, Holandia

2020 Raman Tratsiuk. Obiekty elektryczne. Wystawa indywidualna z cyklu 100 / 100 – sto wystaw na sto lat Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, Galeria Rotunda. Poznań, Polska

2020 Belarus: The Square of Change. Perron West, CK Utrecht, Holandia

2020 Belarus. Art. Revolution. Red Square Festival. Festiwal aktywizmu i sztuki krytycznej Europy Wschodniej. Kulturfabrik Moabit, Berlin, Niemcy.

2020 Faceless, KH Gallery, Brześć, Białoruś

2019 Permanentne Odbicia / Permanent Reflections. Wystawa indywidualna, Muzeum Narodowe w Poznaniu.

2019 Wesele suprematyczne. Wystawa indywidualna, Atelier WIMAR, Poznań, Polska.

2019 Praca organiczna. Saray Gallery, Brześć, Białoruś.

2019 Choroba jako źródło sztuki. Muzeum Narodowe w Poznaniu2018 BUNT. Duża Scena Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, Poznań

2018 ANTI-STATIC. Muzeum Narodowe w Poznaniu

2018 Zbor In Progress, galeria „Y ” Minsk, Białoruś

2018 Suprematic Wedding. Wystawa indywidualna. główny program Month of Photography in Minsk (MFM), KH gallery, Brześć, Białoruś

2016 ZBOR. Belarusian Art Movement, Izolyatsia, Platform for Cultural Initiatives, Kijów, Ukraina

2016 Krzyżówka, MOS, Gorzów Wielkopolski, Polska.

2015 Trucizna, Pawilon Nowa Gazownia, Poznań, Polska.

2015 PIERRE_FEUILLE_CISEAUX, galeria Le Générateur, Paryż, Francja

2015 ZBIÓR/ZBOR - konstruowanie archiwum – białoruska sztuka współczesna, Galeria Arsenał, Białystok

2014 XXY, galeria „Y” Minsk, Białoruś

2012 Still ON (35 lat galerii ON), Galeria ON, Poznań, Polska.

2012 Biennale sztuki współczesnej „Mediations”, Poznań

2012 Hotel De Inmigrantes - Cosmopolitan Stranger, Manifesta 9, Hasselt, Belgia

2012 Festiwal działań performatywnych „Off sceniczny”, Częstochowa

2012 Anonimowe Autoportrety. Wystawa indywidualna, Art Stations, Poznań

2011 Thriller, Galeria SiC, Wrocław

2011 Thriller, Galeria BWA Leszno

2011 Thriller, Wieża Ciśnień, Konin

2011 Love is Love Festiwal Transeuropa, Galeria Labirynt, Lublin.

2010 Ars Homo Erotica, Muzeum Narodowe w Warszawie

2010 Living Sculptures, Stary Browar, Poznań

2009 Larvas of the future, w ramach 3 Biennale Sztuki w Moskwie, Moskwa, Rosja2009 Vogue, CSW Łażnia, Gdańsk

2008 Stan podgorączkowy, Stary Browar, Poznań

2008 Inne miasto inne życie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa

2008 Art Must be Beautiful. Stary Browar, Poznań

2007 Imperium zmysłów - wystawa wykładowców katedry Intermediów ASP w Poznaniu, Stary Browar, Poznań

2007 Mandala Performance Festival, Wrocław

2007 Artists in Wonderland, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk

2007 Arterie festival, Katowice

2007 Belart. Festiwal sztuki białoruskiej , Praga, Czechy

2007 New Eurasia Festiwal Performance (w ramach Europe-Asia Mediations), Poznań

2007 Festiwal Performance Park Sztuki, Galeria Podlaska, Biała Podlaska

2006 European Performance Art Festival. CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa

2006 Terytoria, Centrum Kultury w Lublinie, Lublin

2006 Out-or? wystawa polsko-angielska, Poznań

2006 Vidioci, Stary Browar, Poznań

2006 Mandala Performance Festival, Wrocław

2006 TARDIS International Performance Art Festival, Ipswich, UK

2006 Chęć patrzenia, Galeria ON, Poznań

2005 Pełnia sezonu, Modelarnia, Gdańsk

2005 Art Poznań Now. Wystawa w ramach Biennale Sztuki w Łodzi

2005 PUSTO 4-ty międzynarodowy festiwal videoartu, Moskwa, Rosja

2005 Urban flesh and blood, Prodajna Galerija, Beograd, Serbia, Barricades, Kaliningrad, Rosja

2005 Frankly. 3-cia wystawa polsko-angielska, Stary Browar, Poznań2004 Passage d’Europe, St-Etienne Métropole Musée d’Art Moderne, St-Etienne, Francja

2003 Inner Spaces Multimedia festival, Poznań

2003 Precedens 06 festiwal Tarnowskie Góry

2003 European Media Art Festival, Osnabrueck, Niemcy

2003 Public Rituals. Art/Video from Poland, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MUMOK, Wiedeń, Austria

2002 Navinki+. Międzynarodowy Festiwal Performance, Mińsk, Białoruś

2002 Inner Spaces Multimedia festival, Poznań

2002 Space festival, Galeria ON, Poznań

2002 Życie organiczne, Galeria Miejska Arsenał, Poznań

2001 Eternal Quest For Home, Festiwal Performance, CSW Inner Spaces, Poznań

2001 Festiwal Sztuki Intermedialnej - Galeria Wozownia, Toruń

2001 Inner Spaces Multimedia festival, Poznań

2000 Navinki+Międzynarodowy Festiwal Performance, Mińsk, Białoruś

2000 Fort Sztuki Międzynarodowy Festiwal sztuki współczesnej, Kraków

2000 Czas, Przestrzeń, Persona. Festiwal sztuki współczesnej, Pałac Sztuki, Mińsk, Białoruś

2000 Nowa Sztuka Białorusi , CSW, Zamek Ujazdowski, Warszawa

2000 Projekcja. Międzynarodowy Festiwal sztuki wideo, Mińsk, Białoruś

2000 Opis jednego miejsca. Festiwal białoruskiej sztuki współczesnej, Galeria Miejska Arsenał, Poznań

2000 Życie organiczne, Galeria Podlaska, Biała Podlaska

2000 Inner Spaces Multimedia festival, Poznań

1999 I Białorusko - Polski Festiwal Sztuki Współczesnej w Brześciu, Białoruś

1999 Navinki+. Międzynarodowy Festiwal Performance, Mińsk, Białoruś1999 Młoda Sztuka, Pałac Sztuki, Mińsk, Białoruś

1998 4+B-0 białorusko - polska wystawa, Brześć, Białoruś

.

Wybrane projekty kuratorskie:

2021 Odkształcenie, Domie, Poznań

2019 Let's Talk about Death. 1 Novaya Gallery, Brześć, Białoruś

2018 Izotop, galeria 9/10 Poznań, Polska

2018 Let's Talk About Death, 1 Novaya Gallery, Brześć, Białoruś

2016 Krzyżówka, Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim

2015 Trucizna, Pawilon Nowa Gazownia, Poznań, Polska

2014 About Edward H, Poznańska Galeria Nowa

2013 9,6 Ha. Wystawa studentów PDPiM, Zielona Góra

2011 „CIAŁO ZBIOROWE” Wystawa studentów Pracowni działań performatywnych i multimedialnych, Galeria BWA Zielona Góra

2011 Thriller, Galeria SiC, Wrocław

2011 Thriller, Galeria BWA Leszno

2011 Thriller, Galeria Wieża Ciśnień, Konin

2010 Alien Art. Główny program Biennale sztuki współczesnej „Mediations”, Poznań

2009 Latarnia Wideo. Poznań

2009 Living Sculptures, Stary Browar, Poznań

2009 Urban Legend, Festiwal sztuki w przestrzeni publicznej, Poznań

2008 Art Must be Beautiful. Stary Browar, Poznań

2007 Festiwal sztuki w przestrzeni publicznej Plazma

2002 współkurator Wschodnioeuropejskiej części festiwalu "Inner Spaces Multimedia", Poznań

2000 "Opis jednego miejsca / Description of One Place", Festiwal białoruskiej sztuki współczesnej, Galeria Miejska Arsenał, Poznań

1999 "I Białorusko - Polski Festiwal Sztuki Współczesnej w Brześciu", Brześć, Białoruś

1998 "4+B-0" Białorusko- Polska wystawa sztuki współczesnej, Brześć, Białoruś

Aranżacje wystaw:

2022 TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ. SZTUKA W MIĘDZYWOJENNYM POZNANIU.

STOWARZYSZENIE ARTYSTÓW WIELKOPOLSKICH „PLASTYKA”(1925-1939)

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2022 POLITYKI (NIE)DOSTĘPNOŚCI. OBYWATELKI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI

I OSOBY SOJUSZNICZE. galeria miejska Arsenał. Poznań

2021 POLSKA. SIŁA OBRAZU.

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2019 M JAK MISTRZOWIE. Kolekcja Irena Hochman Tadeusz Mysłowski.

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2019 CHOROBA JAKO ŹRÓDŁO SZTUKI.

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2015 URZEKAJĄCA PARALAKSA. FOTOGRAFIA I JEJ OBRAZY.

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2014 BERLIN HEIST - GŁÓWNA WYSTAWA MEDIATIONS BIENNALE,

Muzeum Narodowe w Poznaniu, Biblioteka Raczyńskich, Poznań

2012 POCZĄTKI PAŃSTWA POLSKIEGO. Wystawa stała.

Muzeum Początków Państwa Polskiego. Gniezno

2012 UKŁADY RÓWNOLEGŁE. GEGO / MAZIARSKA / TROCKEL

Galeria Art Stations, Poznań

2011 CIAŁO ZBIOROWE,

Galeria BWA Zielona Góra

2011 PLAKAT MUSI ŚPIEWAĆ.

Muzeum Narodowe w Poznaniu2011 JENNY HOLZER.

Galeria Art Stations. Poznań

2011 TADEUSZ KANTOR / PIOTR UKLAŃSKI - The Year We Made Contact.

Galeria Art Stations, Poznań

2011 BUNT - DER STURM - DIE AKTION:

POLSCY I NIEMIECCY EKSPRESJONIŚCI.

Muzeum Początków Państwa Polskiego. Gniezno

2011 BUNT - DER STURM - DIE AKTION:

POLNISCHE UND DEUTSCHE EXPRESSIONISTEN,

Haus der Brandenburgisch-Preußischen Geschichte, Poczdam, Niemcy

2010 LIVING SCULPTURES.

Stary Browar

2010 CHOPIN - IKONOSFERA ROMANTYZMU.

Muzeum Narodowe w Warszawie

2010 ARS HOMO EROTICA.

Muzeum Narodowe w Warszawie,

2010 LORIS GREAUD - SHELTER.

Galeria Art Stations, Poznań

2010 BUCKMINSTER FULLER - SYNERGETIC ARTIST.

Galeria Art Stations, Poznań

2010 ANSELM KIEFER - DAS HAAR,

Galeria Art Stations, Poznań

2010 HUBERT CZEREPOK - CONSPIRATORIUM,

Galeria Art Stations, Poznań

2009 UKRYTA DEKADA. POLSKA SZTUKA WIDEO '85-'95.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

2009 GRAFIKI REMBRANDTA. ORYGINAŁ, KOPIA, PÓŹNE ODBITKI

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2009 OLAFUR ELIASSON - THE TRUTH OF NON-DIGITAL COLOURS,

Galeria Art Stations, Poznań

2009 ZBIGNIEW RYBCZYŃSKI, "TRAKTAT O OBRAZIE"

Poznań, Art Stations

2009 ZBIGNIEW RYBCZYŃSKI, "TRAKTAT O OBRAZIE"

Centrum Sztuki Wro, Wrocław2009 ZBIGNIEW RYBCZYŃSKI, "TRAKTAT O OBRAZIE"

CSW Znaki Czasu, Toruń

2008 STAN PODGORĄCZKOWY

Stary browar, Poznań

2008 ART MUST BE BEAUTIFUL

Stary Browar. Poznań

2008 ART STATIONS PREVIEW - IT FROM BIT Manfred Mohr i Gabriel Orozco

Galeria Art Stations, Poznań

2008 INNE MIASTO INNE ŻYCIE

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa

2008 BARBARA ZBROŻYNA "FIGURY NASŁONECZNIONE"

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa

2007 IMPERIUM ZMYSŁÓW,

Stary Browar, Poznań

2007 GK#1 WYSTAWA SZTUKI Z KOLEKCJI GRAŻYNY KULCZYK

Galeria Art Stations, Stary Browar, Poznań

2005 Wystawy towarzyszące Międzynarodowej Konferencji Grafiki

Impact 4 Kontakt – Poznań-Berlin:

- EUROPEJSKA GRAFIKA DAWNA

- POZA GRUPĄ, POZA MANIFESTEM. Grafika polska dwudziestolecia

międzywojennego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu

- 3 GENERACJE PLAKATU POLSKIEGO

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2004 JAN SPYCHALSKI 1893-1946. SKUPIENIE I MARZENIE

Muzeum Narodowe w Poznaniu

2004 BUNT. EKSPRESJONIZM POZNAŃSKI 1917-1925

Muzeum Narodowe w Poznaniu,