Niemiecko-serbołużycko-polska uroczystość spotkanie i dialog:
„Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck”
„Hommage à Jan Buck (II): WIDZIELIŚMY MIEJSCE”
Cottbus/Chóśebuz | Choćebuz | Chociebuż, 2.06.2023
Niemiecko-serbołużycko-polskie uroczystości tej rangi, jak ta odbywają się znacznie zbyt rzadko, a świadomość wspólnych związków w młodszym pokoleniu jest niestety nikła. Okazją do opisywanego wydarzenia, urządzonego w toku wielomiesięcznych przygotowań jest 100-lecie urodzin serbołużyckiego malarza Jana Buka/Bucka. Uchodzi on za reformatora sztuki serbołużyckiej, wcześniej zamkniętej w ramach prowincjonalnego folkloryzmu. Studia we Wrocławiu w pierwszych latach po II wojnie światowej stały się impulsem do tego, że wprowadził ją w orbitę europejskiego modernizmu.
Uroczystość w stolicy Dolnych Łużyc była jednocześnie prestiżowym otwarciem drugich odsłon wystaw z cyklów „Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck” oraz „Hommage à Jan Buck”.
Pierwszy zainicjowany został przez Muzeum Serbołużyckie w Budziszynie (Serbski muzej, Budyšin, dyr. Christina Bogusz/Boguszowa) retrospektywnym przeglądem dzieł tego artysty. Drugi – realizowany przez Instytut Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego pod kierownictwem naukowym dr Lidii Głuchowskiej ma na celu podkreślenie znaczenia międzynarodowych związków w transgranicznym obszarze regionu, których symbolem są życie i twórczość Jana Buka/Bucka i podjęcie związanego z nimi dyskursu na temat ekologii, kultury postindustrialnej, socjo-politycznych uwarunkowań życia artystycznego oraz procesów krystalizacji indywidualnej i zbiorowej tożsamości po obu stronach polsko-niemieckiej granicy.
Wyobrażenie o tym, jaka atmosfera panowała na uroczystości daje relacja Gregora Kliema dla łużyckiej stacji RBB w językach dolno- i górnołużyckim, niemieckim oraz polskim. Usłyszeć w niej można również utwory muzyczne w wykonaniu duetu folklorystycznego Šwicamica (Geralda Schöna i Gerharda Pauckera), a także kwartetu jazzowego z Instytutu Muzyki Uniwersytetu Zielonogórskiego (Michał Nienadowski, Maja Kaczyńska, Hubert Łachacz i Zuzanna Rynio).
Uroczystość dofinansowano ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Programu Współpracy INTERREG VA Brandenburgia – Polska 2014-2020, celu „Europejska Współpraca Terytorialna” i Funduszu Małych Projektów Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr.
Patronaty nad projektami badawczo-wystawienniczymi „Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck” oraz „Hommage à Jan Buck” objęli Michael Kretschmer – Premier Wolnego Kraju Saksonia, dr Dietmar Woidke, Premier Kraju Związkowego Brandenburgia, Cezary Przybylski – Marszałek Województwa Dolnośląskiego, a także – ze strony Zielonej Góry: Elżbieta Anna Polak – Marszałek Województwa Lubuskiego oraz J.M. Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego – prof. dr hab. Wojciech Strzyżewski.
Bardzo bogaty program wydarzenia przygotowała oprócz partnerzów z Łużyc – Anny Kossatz-Kosel/ Kosacojc-Koselowej, pełnomoniczki ds. serbołużyckich z Urzędu Miasta oraz Christiny Kliem/Kliemowej (kuratorki) i Steffena Krestina (dyrektora) Wendisches Museum/Muzeum Sebołużyckiego w Cottbus/Chóśebuz – z ramienia Uniwersytetu Zielonogórskiego – dr Lidia Głuchowska z Instytutu Sztuk Wizualnych UZ.
Patronów projektu reprezentowali ich przedstawiciele, m.in. Ursula Nonnenmacher – wicepremier Kraju Związkowego Brandenburgia oraz, w imieniu J.E. Rektora UZ – prof. dr. hab. Paulina Komorowska-Birger, dyr. Instytutu Sztuk Wizualnych UZ.
Po oficjalnych przemówieniach i degustacji potraw regionalnych Christina Kliem/Kliemowa, oprowadziła gości po retrospektywnej wystawie prac Jana Bucka, a dr Lidia Głuchowska zaprezentowała realizowany wraz z Anną Mazurkiewicz film dotyczący pierwszej części projektu – „Hommage a Jan Buck (I): ZYLIŚMY JUTRO“ – m.in. wystawy w muzeum byłej Fabryce Energii Hórnikecy/Energiefabrik Knappenrode i sympozjum w Budziszynie.
Z Wendisches Museum/Muzeum Serbołużyckiego uczestnicy uroczystości wyruszyli na wycieczkę szlakiem pomników, mozaik i obiektów sakralnych w centrum Chociebuża ważnych dla Serbołużyczan. Syn Jana Bucka/Buka –Peter Buck/Pětr Buk opowiedział o tryptyku poświęconym zwyczajom serbołużyckim, który instalował wraz ze swym ojcem.
Nastepnie odbyło się oprowadzanie po wystawie dzieł artystów z Instytutu Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego „Hommage à Jan Buck (II): WIDZIELIŚMY MIEJSCE” w Alte Segeltuchfabrik/Starej Fabryce Płótna Żaglowego, której kuratorami są dr Lidia Głuchowska i dr hab. Radosław Czarkowski.
W bezpośrednim sąsiedztwie Alte Segeltuchfabrik – w Kunsthalle Lausitz – zaprezentowana została druga część retrospektywnej wystawy dzieł Jana Bucka/Buka. Po powitaniu gosci przez kuratora tej instytucji – Heiko Straehler-Pohla, na tle obrazów odbyło się forum naukowe z udziałem kuratorów obu ekspozycji oraz artystów z Chociebuża – Helli Stoletzk/Stoleckojc i Jo Achermanna – profesora rzeźby z Brandenburskiego Uniwersytetu Technicznego Cottbus-Senfenberg. Polskie środowisko naukowe reprezentowali dr Małgorzata Mieczkowska – historyk i politolożka z Uniwersytetu Szczecińskiego oraz prof. dr. hab. Tomasz Jaworski z Instytutu Historii i dr Lidia Głuchowska z Instytutu Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego. Całość wydarzenia prowadziła Anna Kossatz-Kosel/Kosacojc-Koselowa, a moderację objął Herbert Schirmer.
W Chociebużu/Cottbus następnymi wydarzeniami z cyklu „Hommage à Jan Buck“ były niemiecko-polsko-serbołużyckie sympozjum w Muzeum Miejskim oraz otwarcie wystawy
„Po węglu... – krajobrazy i oblicza Łużyc“ w Alte Segeltuchfabrik w dniach 15–16.06.2023 roku.
Relację na ich temat wkrótce zamieścimy.
Następne – odmienne od dotychczasowych – odsłony wystaw z cyklów „Wszystko jest pejzażem. Serbołużycki malarz Jan Buck” oraz „Hommage à Jan Buck” odbędą się w Muzeum Miejskim we Wrocławiu (15.09–31.12.2023), w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (2.02–5.05.2024) oraz w Muzeum Zamku i Twierdzy Senftenberg/Złym Komorowie (16.10.2024–5.01.2025). Także im towarzyszyć mają sympozja badawcze.
Obszerniejsze relacje:
Oficjalny reportaż Biura Prasowego Uniwersytetu Zielonogórskiego
https://uz.zgora.pl/aktualnosci/wernisaze-wystaw-w-cottbus-3694.html
Skrót reportażu w językach PL, DE, ENG:
https://ewamaria.blog/2023/06/25/58405/
Instytut Muzyki UZ:
https://imu.uz.zgora.pl/aktualnosci/